Η γλυκιά ιστορία του Χαλβά

Ο χαλβάς είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και διαχρονικά γλυκίσματα, με ιστορία που εκτείνεται σε αιώνες και πολιτισμούς. Με το όνομα αυτό χαρακτηρίζονται πολλά γλυκίσματα σε διάφορες παραλλαγές, που συναντάμε στα Βαλκάνια, στις μεσογειακές χώρες, καθώς και σε αρκετές περιοχές της Μέσης Ανατολής.

Η προέλευσή του εντοπίζεται πιθανότατα στη Μέση Ανατολή, ενώ η λέξη χαλβάς προέρχεται από την αραβική λέξη ḥalwā, που σημαίνει «γλυκό».

Πρώτες ύλες για τους χαλβάδες είναι συνήθως κάποια λιπαρή ουσία (ταχίνι, βούτυρο, ελαιόλαδο, ηλιέλαιο) και άμυλο (νισεστές, σιμιγδάλι). Σε μερικές χώρες χρησιμοποιούν και υλικά όπως καρότο, ρεβίθι ή παπάγια και γλυκαντικές ουσίες, όπως ζάχαρη, μέλι, πετιμέζι, γλυκόζη ή χαρουπόμελο. Για ποικιλία στις γεύσεις ή σαν διακόσμηση, προστίθενται διάφοροι ξηροί καρποί –κυρίως αμύγδαλα ή σταφίδες– και αρωματίζεται με μπαχαρικά (βανίλια, γαρύφαλλο, κανέλα, κάρδαμο, σαφράν), μέλι, κακάο ή σοκολάτα, ξύσμα ή κομματάκια εσπεριδοειδών, χυμούς φρούτων ή άλλα φυσικά αρωματικά παρασκευάσματα, όπως ροδόνερο.

Ο χαλβάς στην Ελλάδα

Για το πότε έφτασε ο χαλβάς στην Ελλάδα, δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι. Είναι πολύ πιθανόν να πέρασε στην ελληνική κουζίνα προς το τέλος του 12ου αιώνα – σίγουρα, πάντως, κατέστη ιδιαίτερα δημοφιλής κατά την Οθωμανική περίοδο.

Πλέον, ο χαλβάς αποτελεί βασικό γλυκό της ελληνικής κουζίνας, ειδικά σε περιόδους νηστείας, όπως είναι η Σαρακοστή. Η δε απλότητα των υλικών του τον καθιστά προσιτό, αλλά και ευέλικτο, καθώς μπορούμε να τον απολαύσουμε σε διάφορες παραλλαγές! Στη χώρα μας έχουν επικρατήσει τρία βασικά είδη: ο σησαμένιος, ο σιμιγδαλένιος και ο χαλβάς Φαρσάλων.

Τα είδη του χαλβά

Υπάρχουν αρκετοί τύποι χαλβά, που διαφέρουν στη σύσταση, στη γεύση και στον τρόπο παρασκευής. Οι πιο γνωστοί στην Ελλάδα, ωστόσο, είναι οι τρεις παρακάτω:

• Σησαμένιος ή «Μακεδονικός»: Παρασκευάζεται από ταχίνι (αλεσμένο σουσάμι) και ζάχαρη, μέλι ή πετιμέζι, προσφέροντας μια πιο συμπαγή, αλλά ταυτόχρονα αφράτη υφή. Συχνά εμπλουτίζεται με βανίλια, ξηρούς καρπούς ή κακάο.
• Σιμιγδαλένιος: Ο παραδοσιακός σπιτικός χαλβάς, που παρασκευάζεται με σιμιγδάλι, βούτυρο ή λάδι, ζάχαρη και νερό. Η κλασική αναλογία «1-2-3-4» (1 μέρος λάδι/βούτυρο, 2 μέρη σιμιγδάλι, 3 μέρη ζάχαρη, 4 μέρη νερό) είναι η πιο διαδεδομένη.
• Χαλβάς Φαρσάλων ή σαπουνέ: Ο πιο μαλακός από όλα τα είδη χαλβά. Φτιάχνεται κυρίως από νισεστέ (ψιλό αλεύρι από κάποιο αμυλούχο υλικό, όπως καλαμπόκι, ρύζι, σιτάρι κ.ά.), ζάχαρη, βούτυρο και νερό. Αυτός ο τρόπος παρασκευής του χαρίζει μια ιδιαίτερα ελαστική και λαχταριστή υφή. Ο συγκεκριμένος τύπος χαλβά αποτελεί παραδοσιακό γλυκό των Φαρσάλων, εξού και η ονομασία με την οποία είναι κυρίως γνωστός στη χώρα μας.

Θρεπτική αξία και οφέλη για την υγεία

Η θρεπτική αξία του χαλβά εξαρτάται από τα κύρια συστατικά του.

Σησαμένιος: Χάρη στο σουσάμι, είναι πλούσιος σε «καλά» μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία της καρδιάς. Επίσης, περιέχει μέταλλα όπως ασβέστιο, σίδηρο και μαγνήσιο, τα οποία υποστηρίζουν την υγεία των οστών και του νευρικού συστήματος. Ιδίως σε περιόδους νηστείας, ο σησαμένιος χαλβάς που περιέχει ξηρούς καρπούς αποτελεί καλή πρωτεϊνών. Τέλος, περιέχει βιταμίνες Β1, Β2 και νιασίνη.

Σιμιγδαλένιος: Εάν τον φτιάξουμε με βούτυρο, σίγουρα δεν αποτελεί πιο υγιεινή επιλογή από τον σησαμένιο, καθώς τα κορεσμένα λιπαρά αυξάνουν την «κακή» χοληστερόλη (LDL). Παρόλα αυτά, μπορούμε να αντικαστήσουμε το βούτυρο με ελαιόλαδο, που περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά. Μειώνοντας παράλληλα την ποσότητα της ζάχαρης, μπορούμε να απολαύσουμε τον σιμιγδαλένιο χαλβά χωρίς πολλές ενοχές!

Χαλβάς Φαρσάλων: Η περιεκτικότητά του σε βούτυρο τον καθιστά πηγή κορεσμένων λιπαρών, επομένως δεν αποτελεί μια ιδιαίτερα υγιεινή επιλογή. Ωστόσο –ιδίως κατά την περίοδο της νηστείας– συχνά αντικαθίσταται το βούτυρο με ηλιέλαιο. Και σε αυτή την περίπτωση, πάντως, η διατροφική του αξία δεν ξεπερνάει αυτή του σησαμένιου χαλβά.

Με άλλα λόγια, ο σησαμένιος ή «Μακεδονικός» χαλβάς αποτελεί την πιο υγιεινή επιλογή! Βέβαια, ας έχουμε στο νου μας ότι οι χαλβάδες γενικότερα έχουν αρκετές θερμίδες – επομένως χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα που καταναλώνουμε.

Τρόποι και ιδέες σερβιρίσματος

Ο χαλβάς μπορεί να απογειωθεί γευστικά με τους σωστούς συνδυασμούς. Ορίστε κάποιες προτάσεις από εμάς:

• Σησαμένιος χαλβάς με μέλι και ξηρούς καρπούς: Συνόδευσέ τον με θυμαρίσιο μέλι, καρύδια ή φιστίκια Αιγίνης για μια πιο «gourmet» εκδοχή.
• Σιμιγδαλένιος χαλβάς με παγωτό: Συνδύασέ τον με παγωτό καϊμάκι ή βανίλια για μια υπέροχη αντίθεση θερμοκρασιών και υφών.
• Χαλβάς Φαρσάλων με κανέλα και καρύδια: Πρόσθεσε λίγη κανέλα και ψιλοκομμένα καρύδια για επιπλέον άρωμα και γεύση.
• Σησαμένιος χαλβάς σε κυβάκια: Δυναμωτικό συστατικό στο μπολ με το γάλα, τη βρώμη και τα φρούτα – ιδανικό πρωινό για ενέργεια από την αρχή της μέρας.
• Σοκολατένιος χαλβάς με πορτοκάλι: Ο σησαμένιος χαλβάς με σοκολάτα αποκτά ξεχωριστή γεύση αν προσθέσεις ξύσμα πορτοκαλιού ή αποξηραμένα φρούτα. Δοκίμασέ το!

Βρες τον αγαπημένο σου χαλβά στα Flora!

Σε οποιαδήποτε μορφή του, ο χαλβάς αποτελεί ένα ιδιαίτερο γλυκό με ρίζες στην παράδοση, αλλά και δυνατότητα παραλλαγών για να ταιριάζει σε κάθε γούστο.

Στα σούπερ μάρκετ Flora θα βρεις μια μεγάλη ποικιλία από χαλβάδες, για τη Σαρακοστή και όχι μόνο! Βρες στα ράφια μας κάποιους από τους καλύτερους παραγωγούς της χώρας και επίλεξε τις αγαπημένες σου γεύσεις.